Toplumsal gelişme ancak bireysel gelişmeyle mümkündür. Bireysel gelişmenin yolu her şeyden önce fikir ve ifade özgürlüğünden geçer.
Unutmamak gerekir ki Allah Teâlâ İblis’e dahi kendini ifade etme hürriyeti vermiştir. Kur’an’daki İblis kıssasını ister hakiki, ister mecazi, ister temsili kabul edin, sonuçta İblis figürü kâfir/nankör olma ve aynı zamanda meram anlatma özgürlüğüne işaret eder.
Bu bağlamda Voltaire’ın, “Söylediklerinizin hiçbirine katılmıyorum, ama bunları söyleme hakkınızı ölümüne savunurum” sözünü hatırlatmak faydalı olabilir. Özgürlük fayda beklentisiyle değil, ahlâkî bir gereklilik olarak savunulması gereken bir değerdir. Özgürlük güç ve otorite sahiplerince bahşedilen bir lütuf ve ihsan değil, en temel insan hakkı olarak görülmelidir.
Prof. Dr. Mustafa Öztürk, 06.05.2017