Ebu Reyhan Muhammed El-Biruni (973-1048), bilim tarihçilerine göre antropoloji, Hindoloji ve jeodezinin öncüsü olarak gösterilir.
Biruni, Aristo’yu eleştirmiş; boşluğun mümkün olduğunu, gezegenlerin dairesel yörüngelerde hareket etmek zorunda olmadığını ifade etmiştir. Ayrıca deneylerin otoritenin üstünde olması gerektiğini ifade ederek, bilimsel metodun öncülüğünü de yapmıştır.
Biruni, Dünya’nın çapını, çevresini ve eğimini şaşırtıcı bir hassaslıkla ölçmüştür. 13 yıl Hindistan’da gözlem ve araştırma yapan Biruni, Hindistan’ın tarihinden sosyolojisine kadar birçok konuda tarafsız yazılar yazarak, antropolojinin öncülüğünü yapmıştır.
Budizmi, İbraniliği, Hıristiyanlığı, Hinduizmi ve Zerdüştlüğü objektif bir biçimde inceleyen Biruni, bu çalışmaları sayesinde karşılaştırmalı dinler alanının da öncüsü olarak gösterilir.
Bugün halen kullanılan ve elementlerin yoğunluğunu ölçmeye yarayan ‘piknometre’ isimli cihazı da o geliştirmiştir. Bilimsel çalışmalarına saygı amacıyla Ay’daki kraterlerden birine onun ismi verilmiştir.
Biruni “Benim bilimle uğraşma sebebim Ali İmran Suresi 191. ayettir” demiştir. İlgili ayet şu şekildedir:
Onlar ki ayaktayken, otururken ve yanları üzerinde yatarken Allah’ı hatırlarlar, göklerin ve yerin yaratılışı konusunda derinlemesine düşünürler de şöyle derler: “Rabbimiz, Sen bunları boşuna yaratmadın, Sen yücesin, bizi ateş azabından koru.”
Kaynak: Enis Doko, Bilim ve Yaşam Sayfası/ Pazar Sabah
